Van de eerste, uit 1887 daterende kruidenierswinkel in Oostzaan is een kopie gemaakt in de Zaanse Schans. Hier worden eeuwenoude, houten panden uit de Zaanstreek samengebracht met de bedoeling ze in stand te houden. In één van deze, veelal door particulieren bewoonde panden is de eerste originele Albert Heijn winkel als museum gereconstrueerd en op 23 mei 1967 geopend. De originele winkel in Oostzaan bestaat niet meer.
Al omstreeks 1938 ontstond bij de directie van Albert Heijn het idee om de eerste winkel na te maken. Hoewel de details nog niet waren uitgewerkt, werd vanaf die tijd al begonnen met het verzamelen van de in deze winkel behorende attributen. Deze waren afkomstig uit de eerste winkel zelf, of moesten gekocht worden bij antiquairs of oude kruidenierswinkels, omdat veel uit de eerste winkel verloren was gegaan.
Een uit 1850 daterend houten gebouw aan de Oostzijde in Zaandam werd geschikt geacht, maar de plaats van herbouw bleef lange tijd onzeker. Pas in 1963 werd als bestemming de Zaanse Schans bepaald, waar in januari 1967 met de reconstructie werd begonnen.
De oppervlakte van de winkel is 36m2, ietsje groter dan het origineel. De hoogte is 2.80 meter. Achter de winkel is een pand uit 1750 neergezet, dat diende als woonhuis voor de beheerster van de winkel. Dit is een zelfde constructie als in 1887, toen woonde Albert Heijn namelijk met zijn gezin in soortgelijke kleine ruimten achter zijn winkel.
Tijdens de herbouw moesten verschillende vermolmde balken worden vernieuwd, plafonds worden gewijzigd en imitatiebeschilderingen worden aangebracht om karakter en sfeer uit de jaren rond 1850 te verkrijgen.
Hieronder een krant uit 1950 met tekening zoals men dacht dat de Zaanse Schans eruit zou komen te zien.
Voor de drie wanden in de winkel staan drie toonbanken, waarvan één echt antiek en twee replica’s. In de winkel hangen een typische oude lamp, zakkenhangers en kettingschalen uit de oude kruidenierswinkel. De schappen zijn gevuld met o.a. bruine bonen, erwten en rijst. Op de planken staan voorts flessen met zuurtjes en pijpkaneel, vaten voor stroop, tabak, azijn en beschuit. Ook staat er een vliegenkast achter de kleinste toonbank voor vleeswaren en kaas. De andere vaten bevatten voorraden, omdat in de winkel magazijnruimte ontbrak en dus de winkel ook gelijk magazijn was. Een speciale hoek was ingericht voor het boerengereedschap (touwen en schoppen), dat door Albert Heijn veel werd verkocht. Aan de andere zijde van de ingang is een lessenaar, waar Albert Heijn zijn boekhouding (inclusief die van de vele pofklanten) verzorgde. De etalage is, net als in de eerste winkel van 1887, klein.
Het verzamelen van de attributen en het verzorgen van de inrichting is gedaan door de heer D.A. ter Wee, toen gepensioneerd directielid van Albert Heijn N.V. De bouw werd verzorgd door de firma Zijp uit Wormer, en het schilderwerk door de firma Molenaar uit Zaandam. De eerste beheerster van de winkel was mevrouw C. Schipper-Kaper
Hoewel de winkel van buitenaf in zijn geheel was te overzien, waren er ook bezoekuren vastgesteld, namelijk van 10.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 16.00 uur. Dit kon toen echter alleen na aanvraag bij het hoofdkantoor in Zaandam, en in groepjes van maximaal 8 personen. Gratis was het toen nog niet, het entreegeld voor volwassenen was 50 cent en voor kinderen 25 cent, en kwam geheel ten goede aan “stichting de Zaanse Schans”. Nu, anno 2017 is de Zaanse Schans één van de grootste toeristische trekpleisters van Nederland (4e plaats).
De museumwinkel is nu, zonder dat aan te vragen, gratis te bezoeken. Er komen in het winkeltje jaarlijks tussen de 125.000 en 150.000 bezoekers. Het team van vrijwilligers is gestegen van twee naar tien en de openingstijden van de winkel zijn flink ruimer geworden. De vrijwilligers zorgen dat de winkel open gaat en gasten voorzien worden van informatie. Opbrengsten komen niet meer uit entreegelden, maar o.a. uit de verkoop van wat kruidenierswaren, oud Hollands snoep, posters en dvd’s. Ook de jaarlijkse folklore dag (in augustus) brengt geld in het laatje én zorgt voor een flinke aanloop op de Zaanse Schans.
De Museumwinkel Zaanse Schans,
zeer zeker de moeite waard om een bezoek te brengen!
Adres: Kalverringdijk 5, 1509 BT Zaandam
De Zaanse Schans is een openlucht museum, en de op drie na grootste toeristische trekpleister van Nederland.
De overgang van bediening tot zelfbediening
''Dat is Albert Heijn zelfbediening. U stapt onze ruime moderne zaak binnen. Hoe druk ’t ook mag zijn, wachten is nooit nodig. Er staat een mandje of zo’n handig wagentje voor u klaar, en daarmee wandelt U - zo vlug of langzaam als U zelf wilt langs de aantrekkelijk uitgestalde artikelen. Wat u wilt hebben neemt u mee. Na zó vrij en zelfstandig Uw keuze gemaakt te hebben, gaat U met Uw aankopen naar de uitgang. Daar staan de caissières klaar om U accuraat en vriendelijk het bedrag van U aankopen af te rekenen en U boodschappen keurig in U eigen tas over te pakken.''
